Sevgili Anne ve Babalar,
Sağlıklı dişler ve ağız sağlığıyla ilgili imkanlar hiçbir
zaman bugünkü kadar iyi olmadı. Günümüzde yapılan
kapsamlı araştırmalar ışığında artık dişlerimize neyin
iyi geldiğini ve florürün sağlığımızı nasıl etkilediğini
biliyoruz. Bu sayede Çürükler daha başlamadan onları
engelleyecek imkânlar ortaya çıkmış bulunuyor.
Çürükleri daha başlamadan engellemenin en etkili
yolu; diş sağlığı ve bakımının öneminin ebeveynler
tarafından çocuklara küçük yaştayken aşılanması ve
sonrasında da devam ettirilmesidir.
Bu yazı, çocuklarımızın diş sağlığını nasıl iyi yönde etkileyebileceğimiz ve onların gelecekte
karşılaşabilecekleri maddi ve manevi sorunları
şimdiden nasıl önleyebileceğimiz konusunda bizleri
bilgilendiriyor. Sizlerin günlük hayatta sıklıkla karşılaştıkları birçok soruyu ve bunların cevaplarını,çocuklarınızın gelecekte en güzel şekilde gülebilmesi ve sorunsuz bir şekilde çiğneyebilmeleri için bu yazıda bir araya getirdik.
Hayat boyu sağlıklı dişler dileğiyle…
Çocuklarda ne sıklıkla diş çürüğü görülür?
Erken tedbir işe yarıyor! Yapılan bir araştırmaya göre
temelden yapılan diş bakımı ve yoğun önlemler sayesinde
bugün erkeklerin ve kızların neredeyse yüzde 80'inin
ağzında ya hiç çürük tespit edilmedi ya da dişlerinde en
fazla bir ya da iki oyuk görüldü. Buna karşılık geri kalan
yüzde 20'lik kısmın dişlerinde ise, çoğunluğu çocukluk
döneminde oluşmuş, büyük hasarlara rastlandı. Bu
sağlıksız dişler, genellikle gün boyu, kontrolsüz bir şekilde
tatlı ve şekerli yiyecekler yiyen çocuklarda görüldü.
Dişleri çürüten bakteriler neden bu kadar zararlı?
Çünkü diş üzerindeki bakteriler karbonhidratlı besinleri
parçalayarak asitlerin oluşmasını sağlar. Bu asitler diş
minesini tahrip ederek deler, dişi çevreleyen dış
tabakadaki minerallerin çözülmesi sonucu da "çürük"
ortaya çıkar. çürük daha da ilerlerse dişte oyuklar oluşur.
Bu yüzden çocuğunuzun dişlerinde yiyecekler yüzünden
oluşan "diş plağını" fırçalayarak temizlemisini sağlayınız. Bu sayede çürüğün oluşmasına neden olan "bakterilerin" hiçbir şansı kalmamış olur.
Bebeklerin biberondan beslenme süreleri neden kısa tutulmalıdır?
Biberondan verilen şekerli içecekler (örneğin tatlı çay, Ice
Tea, meyveli içecekler, sütlü besinler), diş tartarını
kuvvetlendirir ki bu da en kötü durumda dişin
kaybedilmesine (ölmesine) neden olabilir. Diş hekimleri
bunu "Nursing-Bottle-Syndrom" ya da "biberon çürüğü"
olarak adlandırıyorlar.
Biberon çürüğünden korunmak için ne yapmak gerekir?
Bebeğinizi düzenli ve belirli zamanlarda biberonla
besleyiniz ve hiçbir şekilde gece ağzında biberonla
uyumasına izin vermeyiniz. Susuzluğunu gidermek için
şekersiz çay ya da su veriniz. Çocuğunuz oturmaya başlar
başlamaz tüm biberonları ve ağızlı bardakları kaldırınız
ve bardaktan içmesini sağlayınız, unutmayın o bunu
yapabilecek yaşta.
Çocuğum ilk dişlerini çıkarıyor. Dişlerini fırçalamaya ne zaman
başlamalıyım?
Dişler, ilk süt dişi ağızda görünür görünmez, temizlenmeye
başlanmalıdır. Bu da normalde doğumdan yaklaşık altı ay
kadar sonradır. Dişi küçük ve yumuşak bir fırçayla her
tarafından temizleyiniz. Çocuğunuzun dişlerini her akşam
yatmadan önce temizlemeyi adet haline getiriniz ki bu
daha sonra çocuk için günlük hayatının bir parçası haline
gelsin.
Çocuğuma dişlerini günde kaç kez fırçalatmalıyım?
Eğer çocuğunuz 2 yaşından küçükse günde bir kez – en
uygunu yatağa gitmeden önce – iyice fırçalanmalıdır.
İkinci yaş gününden sonra sizin de yardımınızla dişler
günde iki kez fırçalanmalıdır.
Çocuğum için hangi diş fırçasını seçmeliyim?
Çocuklar için özel ve yaşlarına uygun olan diş fırçaları
bulunmaktadır. Bu fırçaların elde tutulması rahat, sapının
kısa ve kaygan olmaması gerekmektedir. Burada önemli
olan fırçanın çocuğun ağız büyüklüğüne uygun ve dar
bir yüzeye sahip olmasıdır. Ayrıca yumuşak ve naylon
kıllardan üretilmiş olması gerekmektedir. Fırça her iki
ayda bir veya en geç fırça kılları aşınır aşınmaz mutlaka
değiştirilmelidir.
Çocuklarda hangi diş macunu, ne kadar kullanılmalıdır?
Diş hekimleri çocuklarda altı yaşına kadar 500 ppm yani
yüzde 0,05 florür içeren diş macunu kullanılmasını
öneriyor. Fırçanın üzerine bezelye büyüklüğünde macun
sıkınız. Çocuğunuzun macunu yanlışlıkla yutmasını
engellemek için, meyve ya da şeker aromalı değil de,
doğal tadı olan diş macunlarından seçiniz. Çocuğunuz
okula başladıktan sonra dişlerini normal yetişkinler için
olan (1000-1500 ppm yani yüzde 0,1-0,15) florür içeren
diş macunu ile fırçalayabilir.
Dişlerdeki beyaz noktalar ne anlama geliyor?
Genelde serpiştirilmiş veya çizgi şeklinde olan bu "mine
noktaları", zararsız ve hatta estetik açıdan bile bir
sakıncası olmayan noktalardır. Bu noktalar, aynı zamanda
hem florür hapı hem de florür içeren yemek tuzu
kullanıldığında olabileceği gibi, vücudun fazla miktarda
florür almasından dolayı ortaya çıkabilir. Bunu engellemek
için bugün florürün, sadece florür içeren diş macunu ve
yine florür içeren yemek tuzu vasıtasıyla alınması tavsiye
ediliyor çünkü bu şekilde alınan florür dişlere dışardan
etki ediyor. Florür hapları bugün nadir durumlarda doktor
tarafından yazılıyor.
Çocuğuma diş teli takılıyor. Diş bakımını nasıl yapmalıyım?
Çocuğunuz, her gün dişlerini fırçalamasının yanı sıra
florürlü gargara kullanmalıdır. Asıl önemli olan florürlü
gargara sonrası tekrar su ile gargara yapılmamasıdır.
Bunun haricinde çocuğunuza özellikle diş tellerine uygun
olan diş fırçalarından alınız.
Çocuğuma diş fırçalamasını nasıl öğretebilirim ve bunu nasıl
destekleyebilirim?
Çocuğunuza diş fırçalamada en iyi örnek siz
ebeveynlersiniz. Çocuklar doğal olarak anne ve babayı
taklit ederek öğrenirler. Çocuğunuza iyi bir örnek olunuz
ve dişlerinizi düzenli bir şekilde ve zamanında fırçalayınız.
Bunu yaparken çocuğunuza diş fırçalamanın eğlenceli ve
önemli bir şey olduğu hissini veriniz.
Sürekli olarak hazırladığınız yeni sürprizlerle onun diş
fırçalama isteğini artırabilirsiniz. Mesela bir gün yeni ve
değişik bir diş fırçası, başka bir gün ilginç bir kum saati ya
da kronometre ile çocuğunuza sürprizler hazırlayınız. Diş
tartarlarını renkleriyle ortaya çıkaran bonbonlarla yapılan
sihirbazlık numaraları, konuyla ilgili kitaplar, ara sıra
yapılan diş hekimi ziyaretleri ya da oyuncak şeklinde
yapılmış pilli diş fırçaları, çocuğunuzun diş fırçalama
isteğini artırabilir.
Çocuklar dişlerini ne zaman kendi başlarına fırçalayabilir?
Düzenli diş bakımı alışkanlığı eğitimle kazandırılır, aynı
yemeklerden önce elleri yıkama alışkanlığı gibi.
Çocuğunuzun üçüncü yaşına girmesiyle birlikte sistemli bir
şekilde diş fırçalamaya başlayabilirsiniz.
Çocuklar dişlerini ne zaman yetişkinler gibi fırçalayabilir?
Çocuğunuz kendi başına yazı yazmaya başladığı zaman,
kendi dişlerini kendisi fırçalayacak duruma gelmiş
demektir. Ancak uzmanlar yine de düzenli olarak kontrol
etmenizi tavsiye etmektedir.
Çocuğum dişlerini fırçalamak istemiyor. Ne yapabilirim?
Böyle evreler her tür çocukta g.rülür ve gayet normal bir
davranıştır. Böyle durumlarda çocuğunuzu kesinlikle
zorlamayınız. Nedenlerini araştırınız. Belki çocuğunuz
akşamları dişlerini fırçalayamayacak kadar çok yorgun. O
zaman diş fırçalamayı erken saate alınız. Fırçalarken
yanınıza oturtunuz ya da ona hikayeler anlatarak dikkatini
başka yöne çekiniz.
Çocuğum tatlı ve şekerlemeleri çok seviyor. Ne yapabilirim?
Çocuğunuza gün boyu aralıksız tatlı şeyler yemenin dişleri
hasta ettiğini anlatınız. Ona, tatlı şeyler yiyebileceğini,
yalnız bundan böyle günde sadece bir kez ve bunun
da öğle ya da akşam yemeklerinden sonra olacağını
açıklayınız. Ondan sonra da dişlerini fırçalamayı ihmal
etmeyiniz ve bunu alışkanlık haline getiriniz.
Çocuğumun dişlerinin sağlıklı kalabilmesi için beslenmesinde
nelere dikkat etmeliyim?
Taze meyve ve sebze, tam tahıllı ekmek,
yeterince süt mamülleri, yeterince su ve bunların
yanında şekerli ve yapışkan gıdalardan uzak durmak,
sağlıklı beslenmenin temel öğeleridir. Ayrıca çocuğunuzun
fazla miktarda cips yememesine ve fazla miktarda
Cola ve meyve suyu gibi asitli içecek içmemesine
özen gösteriniz. çünkü ikisi de aynı fazla miktarda
tüketilen tatlı gıdalarda olduğu gibi dişlere zarar
vermektedir.
Çocuklar için olan sakızlar ne derece tavsiye edilir?
Bu tür sakızlar zararlı asitleri bir süreliğine etkisiz hale
getirir (nötrleştirir) ve çocuğunuzun dişlerini
fırçalayıncaya kadar geçecek olan bu süre, böylelikle en
zararsız şekilde atlatılmış olur.
Küçük beyaz diş sembolü ne anlama geliyor?
Bu küçük beyaz diş, gülümser bir durumdadır ve bir
şemsiyesi vardır. Bu sembol, dişlere zarar vermeyen,
yapay tatlandırıcı içeren diş dostu gıdaların üzerinde
bulunur.
Florür nedir ve ne işe yarar?
Florür, doğada az miktarda bulunan bir mineral olup
genelde içme sularımızda karşımıza çıkar. Birçok günlük
yiyeceğimiz onun yardımıyla zenginleşir. Florür,
vücudumuzdaki kemiklerde ve dişlerde bulunur ve
.ürüklerden dolayı oluşan ve hep korkulan oyukların
oluşmasını engeller.
Florür dişlerin çürümesini nasıl engeller?
Florür ile çocuğunuzu üç şekilde korursunuz. Florür
vücudun asitlere olan direncini artırır. Diş plağındaki
bakterilerin metabolizmasını yavaşlatır ve dolayısıyla diş
minelerine saldıran asitlerin üremesini büyük oranda
azaltır. Son olarak; florür, önemli minerallerin diş
minelerine yerleşmesini sağlar ve başlayan diş .ürüğünü
onarır.
Hangi yiyeceklerde florür bulunur?
Günlük yiyeceklerde çok az miktarda florür bulunur.
Maden suyu, siyah ve yeşil çay, deniz balığı, kepekli ve
buğdaylı ekmek ve içme suyu florür açısından zengin
gıdalar arasındadır. Ancak bu yollardan alınan florür oranı
diş çürüklerini engellemek açısından gayet düşüktür.
Florür yetişkinlerin dişlerini de çürüklerden koruyor mu?
Evet, .ünkü florür, yetişkinlerde de vücudun .ürüklere
karşı olan direncini artırmaktadır. Bu yüzden dişleri, florür
içeren diş macunlarıyla fırçalamayı ve yemekler için iyotlu
tuz kullanmayı hayat boyu devam ettirmek gerekmektedir.
Fazla florür alırsak ne olur?
Florürlü yemek tuzuyla birlikte yapılan normal bir
beslenmede fazla florür alma söz konusu değildir. Hatta
bu şekilde alınan florür oranı normalde alınması gerekenin
hemen hemen yarısı kadardır. Bu yüzden dişlerin ek olarak
florür içeren diş macunuyla fırçalanması gerekmektedir.
Daha hangi farklı yollarla florür alabiliriz?
Florür içeren yemek tuzu ve diş macunu haricinde florür
cilası, florür gargarası ve florür jeli vardır. Ancak bunlar
sadece diş hekiminin önerisi ve kontrolü altında
kullanılmalıdır. Diş hekiminiz sizi ayrıca fissür örtülmesi
hakkında da bilgilendirecektir.
Kontrol & Tedbir
Çocuğumu diş bakımı için ne sıklıkta özel diş doktoruna götürmeliyim?
Normalde yılda iki defa yapılan kontrol ve muayeneler
yeterlidir. Diş çürüğü riski halinde ise dişlerin daha sık
kontrol edilmesi gerekir. Bu konuyla ilgili olarak diş
doktorunuza danışabilirsiniz.
Çocuğumu ilk diş hekimi ziyaretine nasıl hazırlayabilirim?
Önemli olan çocuğunuzun diş hekimlerine karşı olumlu ve
korkusuz bir tutum kazanmasıdır. Çocuktaki diş hekimi
korkusunun temelinde anne ve/veya babanın diş
hekiminden korkuyor, kaçınıyor olması yatabilir. Bu
durumda sizin kendi korkularınızı bir kenara bırakmanız
gerekmektedir. Konuyla ilgili kitaplar ve hatta birlikte
oynayacağınız oyunlar çocuğunuzda olumlu bir ilk izlenim
uyandırmak için faydalı olacaktır.
