Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği), 0-13 yaş grubu çocukların süt ve daimi dişlerinin sağlıklı olarak korunmasını, çürük, travma, kalıtımsal ve benzeri etkenlerin bu dişlerde oluşturduğu sorunların giderilmesini amaçlayan bir anabilim dalıdır.

 

Süt Dişlerinin Önemi

 

Süt dişleri toplam 20 tanedir. Süt dişlerinin birinci görevi çocuğun beslenmesini sağlamaktır. Ayrıca konuşmanın düzgün gelişimi de süt dişlerinin varlığına bağlıdır. Süt dişleri, kapladıkları alanı kendilerinin yerine gelecek olan kalıcı diş için korumakta ve kalıcı diş sürerken ona rehberlik yapmaktadırlar. Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutuculuk fonksiyonu da ortadan kalkmaktadır.

 

Süt dişlerinin gelişimi ve bakımı

 

Bebeklerde ilk dişler ağızda yer almasıyla, beslenmelerden hemen sonra dişler temizlenmeye başlanmalıdır. Çürük oluşturma riski yüksek gıdalarla beslenen bebeklerde gıda artıkları dişlerin üzerindeyken uykuya dalmaları, uykuda tükürük akışının da azalmasıyla çok hızlı şekilde demineralize olarak çürümektedir. Bebeklerin diş temizliği için çeşitli firmaların çıkardığı özel yeni doğan,0-2 yaş fırçaları kullanılabilir.

 

Süt dişlerinin gelişiminin büyük bölümü intra-uterin hayatta( bebek anne karnındayken) olmaktadır. Bu yüzden annenin hamileliği döneminde kullandığı ilaçlar, geçirdiği hastalıklar, düzensiz beslenme bebeğin süt dişlerini olumsuz etkileyebilir.

 

Süt dişleri ağız içinde yer aldıktan sonra çocuğun yaşı ne olursa olsun mutlaka temizlenmelidir. Bu temizlik bebeğin veya çocuğun yaşına uygun diş fırçalarıyla yapılmalıdır. Özellikle yemeklerden sonra yapılmalı ve çocuğun temizlenmiş dişlerle uykuya dalmasına dikkat edilmelidir.

 

Biberon çürüğü (Erken dönem çocukluk çağı çürükleri)

 

Biberon çürükleri toplumumuzda en sık karşılaşılan diş problemlerinden biridir.Biberon çürükleri genellikle bebeklere biberon içersinde; süt, bal, reçel veya pekmez ilave edilmiş sıvılar, şekerli gıdalar/sıvılar, mamalar ve meyve sularının özellikle uyku öncesi veya uyku esnasında verilmesi ve bu sıvıların bütün gece dişlerle teması sonucu oluşur. Ağız ortamında bulunan çürük yapıcı bakteriler bunları hızla asite çevirerek diş çürüğü oluşmasına neden olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta bu gıdaların tüketilmemesi değil uzun süre ağızda kalarak dişle temaslarının engellenmesidir.

 

Daha çok üst çenedeki dişler etkilenir. Renkleşme şeklinde başlayan bu çürükler çok hızlı ilerlediğinden hiç vakit kaybetmeden bir Diş Hekimine gidilmelidir. İyi bir diş temizliği ve beslenme kontrolüyle bu problemin önüne kolaylıkla geçilebilir.

 

Fluor Uygulamaları

 

Fluorid diş çürüklerini önlemede veya yeni oluşmakta olan diş çürüklerini durdurmada en etkili ve basit yöntemdir. Uzun yıllar boyunca batılı ülkelerde sistemik(fluor tabletleri) olarak fluor uygulanmış bu sayede dişlerin yapısı fluor ile güçlendirilerek çürüklere karşı daha dayanıklı olmaları sağlanmıştır.

 

Ancak günümüzde fluorun dişlere direk uygulanmasının daha etkili olduğu anlaşılmıştır. Yapılan çalışmalar Fluorid’in dişler ağızda sürdükten sonra direkt dişler üzerine Fluor uygulanmasının çürükten korunmada en etkili yöntem olduğu ispatlamıştır. Fluor tabletleri 3 yaş ve altı çocuklarda yüksek çürük risk grubundakilere hekim tavsiyesiyle verilmelidir.

 

Diş Hekimleri tarafından uygulanan fluor çeşitli şekillerde(jel, solusyon.vernik) belirli periodlarla dişler sürdükten hemen sonra uygulanmaya başlanmalıdr ve en az dört yıl süreyle uygulanmalıdır.

 

Fissür örtücüler

 

Fissür örtücüler günümüzde koruyucu diş hekimliğinde en çok en çok uygulanan yöntemdir. Çocuklarımızın dişleri özellikle erken çocukluk döneminde süren daimi azı dişleri çiğneyici yüzeylerden çürümeye başlar. Azı dişlerinin çiğneyici yüzeylerinde bulunan derin girinti ve çıkıntılar yemek artıklarının sıkışarak çürük oluşturması için çok müsaitlerdir temizlikleri çok güçtür. Fissür sealentlar akışkan kıvamları sayesinde bu girintileri doldurarak buralara yemek artıklarının sıkışmasını engellemektedirler.

 

 

Fissür örtücülerin en uygun uygulama zamanı diş sürdüğü ilk aylardır. Fissür örtücünün uygulaması tamamen acısızdır. Dişlere özel aplikatörlerle uygulanır. Yapılan çalışmalar fissür örtücülerin %85-90 oranında dişleri çürüklerden koruduğunu bildirmiştir.

 

Dolgu

 

Dolgu, dişlerin çürük yapıcı bakteriler tarafından yapısı, rengi bozulmuş kısmının uzaklaştırılarak, buraya dişin yeniden fonksiyon görmesini sağlayacak özel maddelerin dişin şekline uygun olarak yerleştirilmesidir. Süt dişlerinin yapısı daimi dişlerden farklı olduğu için onlar için özel dolgu maddeleri kullanılmaktadır. Bu işi daha eğlenceli hale getirmek için yeni çıkan renkli dolgularda kullanılmaktadır. 

 

Amputasyon

 

Amputasyon süt dişlerinde yaygın olarak kullanılan bir tedavi yöntemidir. Dişteki çürük dokunun dişi besleyen sinir ve damarlara kadar ulaştığı vakalarda uygulanır. Dişin çürük kısmıyla birlikte çürük yapıcı bakteriler tarafından etkilenen sinir ve damalarında uzaklaştırılmasıyla yapılır.

 

Bu sayede sinir ve damarların sadece bir kısmı uzaklaştırılarak dişin canlı kalması ve ağız içinde sağlıklı bir şekilde görev yapması sağlanır.

  

Kanal tedavisi

 

İleri derecede çürük olan dişlerin ağızda enfekte olmadan ağrısız ve sağlıklı şekilde kalabilmesi için çürükten etkilenen sinir ve damarların tümünün temizlenip dişin tedavi edilmesidir. Bu sayede diş çekilmekten kurtulur ve sağlıklı bir şekilde daimi dişler sürene kadar ağızda kalır.

 

Yer Tutucular

 

Yer tutucular; herhangi bir sebepten dolayı erken kaybedilmiş süt dişlerinin yerlerini korumak için yapılan hareketli veya sabit apareylerdir. Süt dişleri daimi dişler süren kadar doğal yer tutucu olarak görev yapmaktadırlar.

 

Eğer süt dişleri herhangi bir sebepten dolayı erken kaybedilir ise; 6 hafta içersinde diğer dişler bu boşluğa doğru kayarak çekilmiş süt dişinin yerini kapatırlar. Bu durum altta sürecek olan daimi dişin ideal yerinden sürmesine engel olacaktır. Eğer daimi diş, sürmesi gereken yerden süremez ise dişlerde çapraşıklığa ve bu da erken yaşlarda ortodontik problemlerle karşılaşılmasına sebep olabilir.Yer tutucular metal veya plastikten yapılan kişiye özel apareylerdir. Erken kaybedilmiş süt dişi sayısı veya lokalizasyonuna göre sabit veya hareketli olarak yapılabilmektedir.